- Yazının sonunda bu konularla ilgili bir küçük anket var, yanıtlarsanız çok sevinirim -
Haziran ayında Somatik Deneyimleme İleri Seviye Eğitiminin ilk modülünde asistan olarak görevliydim. Eğitim boyunca bilgi sular seller gibi aktı, sorular ve cevaplar vardı. Bunlardan bende iz bırakanları gelecek günler içinde paylaşmaya devam edeceğim.
Travma terapisi ve yoga ilişkisi benim hayatımın merkezinde olduğundan bu ikisinin ilişkisine dair gelen iki soru bence bu iki disiplin arasındaki ilişkinin havasını temizlemek adına en önemli sorulardı. İyi ki soruldu.
İlk soru, eğitmenimiz Sonia ‘ya soruldu. Savasana, yani yoga uygulamasının sonundaki derin gevşeme/ceset duruşu uygulamasının Polivagal teoride kendine bir yer bulup bulmadığı üzerineydi.
Diğeri ise doğrudan bana soruldu : Travma duyarlı yoga nedir? Travma bireysel seanslarda çalıştığımız bir konu iken grup ortamında aktivasyon ve travma duyarlı bir düzenleme mümkün mü?
İlk soruya eğitmenimiz Sonia şu cevabı verdi: Yoga çalışmasında travma çalışmasındaki bilinçli farkındalık yok, dolayısıyla bir terapi seansında çökme, disosiyasyon durumunda içerideki yaşam enerjisine ulaşarak ortaya çıkarma ve entegrasyon deneyimi ile yoga uygulamasının sonundaki derin gevşemede yaşanan deneyimi aynı kefeye koyamayız.
Bu cevap gerçekten de mükemmeldi bana göre.
Ben Sonia’ya ve bana sorulan iki soruyu birleştirerek cevap vermek istiyorum.
Yoga iyi gelir, yoga yapanların diline iyice yerleşmiş bir cümledir.
Yoga yapanlar bu cümleyi tam da tarif edilemeyen, hisleri ve iç süreçlerin belirginleştirdiği yoga uygulamalarının, zaman zaman zorlasa da, genel çerçevede yaşamlarında olumlu bir değişimin kapısını açtığını anlatmak için kullanır.
İyi gelir, burada, hissetmeye dair bir farkındalık uyanışının adı konulamayan etiketidir.
Tam tarif edilememesi de, terapi odasındaki bilinçli farkındalık kalitesinin burada olmamasındandır.
Yogada bedeni hareket ettirme, formlara sokma, formlar arasında geçişlerde gelişme, farklı nefes uygulamaları ile nefesi fark etme ve zaman içinde bunlar üzerinde bir kontrol ve beceri geliştirme ön plandadır.
Deneyim beden üzerinden, ve tüm dikkat bedende ve nefeste tutularak yaşanır.
Bazı yoga uygulamalarının sonunda derin bir rahatlama deneyimlenir. Beden hareketsiz, zihin dingin bir hal bulabilir.
Bazı uygulamaların sonunda bir boşalım mümkündür. Boşalım, kahkahalarla gülme, neşe ve coşku ya da ağlama gibi gelebilir.
Aşırı konuşma, derin üzüntü, ani kaygı yükselişi, öfke patlaması benzeri taşmalar, ya da çöküntü, sosyal izolasyon ihtiyacı, sese yada ışığa duyarlılık, yorgunluk, bitkinlik şeklinde hisler de ortaya çıkabilir.
Ve tabii ki idealinde kişiye iç dinginlik, uyum, yaşam enerjisi, odaklanma ve sosyal ilişkilenmede güvenli bir açılma getirebilir.
Bu geniş yelpazedeki deneyimler terapi odasında an be an birebir ele alınarak ve belki hatta taşma diyebileceğimiz büyük duygulanımlar ortaya çıkmadan, çökme ya da kendinden kopuş diyebileceğimiz disosiyasyon gibi uçlara savrulmadan, kişiyi belki tekrar travmatize etmeden, tekrar zorlayıcı bir deneyime maruz bırakmadan ele alınarak içinden geçmesi için alan tutulabilir. Böylece kişi, deneyimin içinde yutulmadan, onunla kalabilme kapasitesi geliştirmenin yoluna çıkabilir.
Stephen Porges’in geliştirdiği Polivagal teori, 12. Kranyal sinirimizden doğan vagus sinirinin fonksiyonları, etki alanı ve gücü üzerine geliştirilmiştir. En basit tanımıyla, Vagus sinirini uyararak, ona temas ederek kas-iskelet, organ sistemimiz, ve tüm sinir sistemimiz ile travmanın etkilerini bedende, buradan açılan yoldan da tüm sistemimizden azaltabileceğimizi, hatta çözebileceğimizi anlatır. Polivagal teori ve uygulamaları, beden odaklı somatik deneyimleme travma terapisinde çok kullanılır.
Yoga’da vagus sinirini uyaran, temas eden çok fazla uygulama var. Pranayama (nefes) uygulamaları, çoğu kriya (nefes ve beden hareketleri bütününden oluşan derin temizlik) uygulaması vagus sinirini uyarır, etkiler.
Doğrudan vagusu uyaran pek çok yoga duruşu, klasik serilerin içinde her uygulamada defalarca tekrar edilecek şekilde yer alır. Dolayısıyla, yoga çalışmaları aslında uygulayıcı fark etmede, vagusa pek çok müdahaleyi içerir.
Yoga uygulamalarında ehil bir yoga eğitmeni ile çalışmanın önemi çok büyüktür. Özellikle, grup çalışmalarında grupta bir kişinin duygu düzenlemesi bozulduğunda hem bu kişiyi destekleyecek, hem de grup için güvenli alanı tutabilecek eğitmenler, oradan herkesin güven duygusu ile ayrılmasını sağlayabilecektir. Öncelik, her zaman, alandaki herkesi gözetebilmek, öz düzenlemesi hassas olanları gözeterek, tüm grubu dengeli bir deneyimden geçirmektir.
Her nasıl geçerse geçsin, yoga uygulamaları her katılımcı için biricik bir deneyim oluşturur.
Farklı duygu durumlarının ve onlardan doğan davranışların yoga uygulamasının hemen ardından ortaya çıktığını uygulayıcılar fark edebilir, ya da zaman içinde bu konuda bir farkındalık geliştirebilirler.
Bu farkındalık geliştikçe, uygulayıcı sadece uygulamanın sonunda ortaya çıkacak belirsiz ve sürpriz bir deneyimden daha fazlasına erişir.
Başladığı andaki hislerini fark ederek, uygulamanın her safhasındaki değişimleri izleyebilir hale gelebilir. Farkındalığın uyanışı minik adımlarla olur.
Önce farkındalığın sığ sularında ilerler.
Uygulamanın her zaman kendi bütünlüğüne dair bir araç olduğunu aklında tutar.
Etkilerini izleyerek ve uyandıkça, farkındalığı derinleştikçe, uygulamanın onun sistemini tetikleyip uyaran kısımlarını fark eder.
Bu tetiklenmeleri büyütmeden onları izleyebilme, kendi deneyimi ile kalabilme, ve en önemlisi bu deneyimden kendi öz düzenlemesini yaparak iç dengesine gelebilme ve bunu sürdürebilme kapasitesini geliştirerek ilerler.
İçinde olduğu halin, bu hale dair ihtiyacının farkındalığı geliştikçe, uygulama içeriği ve ritmini kendine göre adapte etmeyi öğrenir. Buna da yogada ‘kendi ev pratiğini geliştirmek’ denir.
Uygulayıcı iç ritmi ve düzenine uyandıkça, yoga pratiğini adapte edebilir hale gelir. Yoga, böyle iyi gelir.
Yoga uygulamaları, nihayetinde yoga kelimesinin ifade ettiği gibi tam anlamıyla bütünlenme yolculuğudur. Uygulamalar parçalanmışlıktan tamlığa geçiş yolunun araçlarını sunar. Yoga uygulamalarının tüm amacı meditasyondur, denir.
Meditasyon bilinçli farkındalık ile kişinin kendisi ile kalabilmesi, çevresi ve tüm evren ile uyumlu bir ilişki kurabilmesi ve iç dengesininin sarsılmazlığını sağlayacak kapasite geliştirebilmesi uygulamalarının tamamıdır.
Savasana duruşu, bazı yoga ekollerinde ilk başta öğrencilere verilmez, zaman içinde öğrenci Savasana’ya hazır hale gelir.
Yeni başlayanların yoga derslerinin sonunda eğer Savasana varsa, ‘işim var, erken çıkmam lazım’ gibi sözlerle Savasana’dan kaçtığı, eğer kalıyorsa, sürekli kıpırdayarak hareket ettiği ve hareketsizliğe geçemediği çok sık görülür. Böyle bir öğrenciyi savasana’ya zorlamak, uygulama bitip oradan ayrıldıktan sonra kaygı, saplantılı düşünceler, öfke patlamaları, ya da duygu çöküşlerinin zeminini hazırlıyor olabilir.
Savasana, kişi ancak uygulamaların sonunda bir iç dinginliğe varabildiyse ve meditasyona hazır olabiliyorsa, kendi deneyimi ile kalabilecek iç uyum kapasitesini geliştirebildiyse mümkün olan bir yoga duruşudur.
Eğer savasana’da bilinçli farkındalık yoksa, zihin kaçıyorsa, mevcut andaki deneyimle kalamıyorsa bu durumda Savasana öğrencinin, mevcut andaki zorlayıcı deneyimle kalamadığında devreye aldığı savunma mekanizmasını (disosiyasyon gibi) pekiştiriyor, olabilir.
Savasana, tüm yoga çalışması boyunca yapılan uygulamalarla içeriden müdahale edilen tüm kas, iskelet, organ sistemi kadar sinir sistemindeki etkilerini de işlediği, kendi iç süreçlerini izleyebildiği uyanık ve farkında bir alan haline gelir. Kişinin, yoga alanından ayrılmadan önceki entegrasyon alanı olur.
Sonsöz;
Bazı yoga uygulamalarında zihinsel, bedensel, duygusal ve duyumsal bol katmanlı by-pass yapılır. Hareket ederek ama beden deneyimlenmeden, farkındalık anda ve bedende tutulmadan, karşılığı olmayan bir teslimiyet ile güven ilişkisi olmayan bir zeminde yoga pratikleri yapılabildiği de gerçektir. Böyle alanlarda grup içinde aktivasyon hızla yayılır ve grubun tüm regülasyonunu bozabilir. Ve, maalesef yoga iyi gelebildiği kadar, toksik pozitiflik ile illüzyonu, sağlıksız düşünce ve davranış örüntülerini besleyebilir, ve travmatize de edebilir.
Yoga yapıyor olmak, farkındalığa, bedenin taşıdığı kayıtlara, tamamlanmamış yanıtlara, tepkilere uyanma, kapsama, eşlik edebilme kapasitesine erişmenin ve bu kapasiteyi geliştirmenin garantisini sunmaz.
Bu konu ilginizi çekiyorsa, daha çok okumak istiyorsanız, aşağıdaki ankete oy vererek beni motive edebilirsiniz :)
Bunlar ilgimi çekiyor yazsana
Somatik Deneyimleme ve Yoga
Travma Duyarlı Yoga nedir
Meditasyon ve Somatik Deneyimleme
Hepsi
You can vote for more than one answer.